Boomheiligen

Toen ik het graf van Sint Gerlach in Houthem voor de eerste keer bezocht, werd ik getroffen door het verhaal van deze heilige, die woonde in een holle boom. Ik las zijn verhaal dat vertelt hij een uiterst hoog ontwikkelde spirituele man was en dat in zijn boom belangrijke schatten verborgen waren. De omwonenden dachten dat hij die onder de stenen vloer van zijn holle boom verstopt zou hebben waarop de bisschop opdracht die boom om te hakken en de vloer open te breken. Er werd niets gevonden. Toen ik dit verhaal las dacht ik: ‘Alweer een boom-heilige’.

Mythes van alle tijden en van alle landen

Het verhaal van Sint Gerlach staat niet op zichzelf. Onder andere de bekende magiër Merlijn is een boom-heilige, evenals de Egyptische god Osiris:

Merlin’s Enclosure

Het boek ‘Le Livre d’Artus’ vertelt het verhaal hoe Merlijn verliefd wordt op de Fee Nimue. Hij valt met haar in slaap onder een bloeiende Meidoorn. Nimue (die een verpersoonlijking is van de Maan) spint Merlijn helemaal in met haar licht en hierdoor groeit de Meidoorn. Als Merlijn uiteindelijk wakker wordt is de Meidoorn verandert in zo’n solide struik, dat deze hem helemaal heeft ingekapseld. Om deze reden is Merlijn nergens meer te zien terwijl hij wel overal aanwezig is.

De Verwekking van Horus

Een nog ouder verhaal van een Boomheilige is het Egyptische verhaal van Isis en Osiris dat vertelt over de moord op Osiris en hoe zijn dode lichaam in een sarcofaag in de Nijl gegooid werd en wegdreef. Bij de monding van de Nijl spoelde de sarcofaag aan en werd helemaal overwoekerd door een Tamarisk boom. De ingegroeide sarcofaag werd gevonden door de koning van Biblos. Deze besloot om de Tamarisk te kappen. Hij  maakte er een zuil van om zijn koninklijk paleis te stutten. Na de moord ging Isis op zoek om het lichaam van Osiris terug te vinden en zij ontdekte de boom met de sarcofaag erin. Ze claimt de boom en begint een magische betovering om de god voor één dag opnieuw leven in te blazen om zijn kind te verwekken. Zo werd Isis zwanger van de God Horus.

Inanna plant de Huluppu Boom

Maar ook vrouwen kunnen Boomheiligen zijn; het alleroudste verhaal is waarschijnlijk een Sumerische mythe die vertelt hoe de Godin Inanna de Huluppu boom cadeau krijgt van de god Enki, hem meeneemt en plant aan de oever van een grote rivier op de aarde.

‘In de eerste dagen, in de allereerste dagen, in de eerste nachten, in de allereerste nachten, in de eerste jaren, in de allereerste jaren, in de eerste dagen toen alles wat nodig was tot stand werd gebracht, in de eerste dagen dat alles wat nodig was goed werd gevoed…..

In die tijd werd het geplant, de boom, een enkele boom, aan de oevers van de Grote Rivier…..

Een jonge vrouw die voor geen mens bang was, en niemands bezit zou zijn, plukte de boom uit de rivier en sprak: “Ik zal deze boom naar Uruk brengen. Ik zal deze boom planten in mijn heilige tuin.”

De Levensboom

In al deze verhalen vergroeit een heilige met een boom. Maar dit is niet zo maar een boom; het is de Levensboom. Dergelijke oude verhalen en mythen zitten vol met metaforen waarbij natuurkrachten het gezicht krijgen van mythische wezens. Merlijn, Osiris, Sint Gerlach en Inanna vertegenwoordigen hierin de mens op zijn spirituele reis, waarbij deze geleidelijk aan één wordt met de Goddelijke natuur om hem heen. Tijdens de reis ontdekt de heilige steeds meer schatten die als bloemen, appels, of saffieren in de boom gaan groeien.

De heilige boom is een metafoor voor de natuur om ons heen en onze innerlijke natuur. Door onszelf te verwerkelijken en één te worden met onze innerlijke natuur creëren we ons innerlijk paradijs. Onze wortels gaan diep ons onderbewustzijn in, de stam van de boom is onze ruggengraat, onze magische staf. De wijsheden die we opdoen en de talenten die we ontwikkelen zijn de bloemen, de appels of de saffieren die aan de boom groeien. Maar dat zijn metaforen voor de sterren en planeten aan de hemel: die aspecten van het verlichte bewustzijn vertegenwoordigen, waarmee een heilige langzaam vergroeid.

Het werk ‘The Walker between the Worlds’ is gebaseerd op de tarotkaart ‘De Heremiet’, en op de mythe van Merlijn die vergroeit met de Meidoorn. Hierdoor is hij overal aanwezig en kan zijn stem altijd worden gehoord in het geluid van kabbelende beken, het ruisen van de bladeren in de wind. Het licht van zijn lantaarn is de zon die elk blad beschijnt, en als er geen zon is dan kun je het gezicht van de Fee Nimue (de Maan) zien als zij zich spiegelt, in elke dauwdruppel op de bladeren van het bos.